Suiker meten!
Suikerschalen en de relatie met het potentiële alcoholgehalte
 

De mostweger (mostwaage) is speciaal ontworpen om bij versgeperst druivensap (most) het suikergehalte vast te stellen.
De originele benaming is areometer waarmee de vergelijking kan worden gemaakt tussen een vloeistof oplossing en 1000 g/l water.
Bij wijnmakers heet de meter ook wel wijnweger of hydrometer.

Het werkingsprincipe is afgeleid van de wet van Archimedes.

Hier bepalen we dat de dichtheid (soortelijk gewicht) van de verdrongen vloeistof gelijk is aan de massa van het ondergedompelde lichaam, in dit geval de mostweger.
Op de schaal van de mostweger kan je dan het gehalte aan suikers in de most aflezen in Oechsle graden.

De dichtheid van de most, het most gewicht hangt af van het suikergehalte en is mede bepalend voor de uiteindelijke kwaliteit van de wijn.

De kwaliteit van een wijn is echter niet alleen van het suikergehalte afhankelijk maar ook de geur de zuren de fruitigheid en het bouquet zijn van doorslaggevend belang.
Door de toepassing van de mostweger kan men vrij nauwkeurig het suikergehalte in Oechsle graden vaststellen, wat uiteindelijke een maatstaf is voor het alcoholgehalte van een wijn.

Drijfwegers (areometer) zijn al vanuit de oudheid bekend en werden en worden voor vele doeleinden toegepast, bv. voor
het meten van de dichtheid van vloeistoffen,
het wegen van accu zuur,
het meten van het alcoholgehalte,
het meten van het lactose gehalte in melk,
het vaststellen van concentraties zoutoplossingen en nog veel meer.

Bij elke toepassing is de schaalverdeling op de drijver aan het doel aangepast.

Oechsle heeft de schaal van de areometer aangepast voor de toepassing van het meten van het suikergehalte van de most (geperst druivensap) waarbij hij is uitgegaan van de waarde 1,000 van water tegen een waarde van 1,084 van een bepaalde most.
Hierna heeft hij de waarde met 1000 vermeerderd waardoor de aflezing 84 aangeeft.
De op deze wijze bepaalde waarde noemt men tot op heden Oechsle graad of Oe.
Op dit moment is de toen vastgestelde waarde niet meer juist.

De meest voorkomende areometers zijn van glas gemaakt volgens een honderd jaar oude techniek.
Het voordeel van glas is dat het goedkoop kan worden gemaakt en het hygiënisch en maatstabiel is.
Een nadeel is dat het breekbaar is wat er mogelijk toe heeft geleid, dat Oechsle en zijn voorgangers mostwegers uit metaal zijn gaan maken.
Voor de vervaardiging gebruikte men nieuw zilver.
Het dompellichaam werd meestal verguld.

Tegenwoordig gebruikt men de hand-refractometer.
Hierbij wordt gebruik gemaakt van het principe waarbij de optische lichtbreking afhankelijk is van de vloeistofdichtheid.
Hand-refractometers zijn veel eenvoudiger in het gebruik bij de vaststelling van het suikergehalte van afzonderlijke druiven.
Door de gehele wijngaard worden steekproeven genomen door de druif uit te persen en een druppel sap op het venster van de refractometer te leggen.
Door in de kijker van de refractometer te kijken kan je aan de hand van een schaalindeling en schaduwlijn de waarde aflezen.

Voor de meting van het most gewicht met een refractometer is de schaal indeling aangepast volgens Oechsle graden
 

Enkele vuistregels en formules:
- voor het omrekenen van Oechsle naar gram/liter suiker:
Oechsle met 2,5 vermenigvuldigen en van het resultaat 30 aftrekken
- voor de relatie tussen Oechsle en alcohol: Oechsle/8 = alcohol vol%
- voor de relatie tussen KMW en Oechsle: 5 x °KMW = Oechsle
- voor de relatie tussen KMW en alcohol: (°KMW-4)-20% = alcohol vol%

Dichtheid: gram/liter of kg/m³
Brix: gram suiker/100 ml vloeistof
In Italië wordt nog een Babo schaal gebruikt

Bron: wijnplein - wijnorg 

• Wijn kopen?
• De winkel
• Borrelpraat
• Culinair
• Seizoen wijnen
• Nieuwe artikelen
• Agenda