MADEIRA
Ongelooflijke wijnverhalen…

Tja, dan denk je spontaan aan de fles oude Yquem die in de gootsteen is gegoten omdat vrouwlief zulke bruine ‘troep’ op het aanrecht niet meer kon aanzien, of de fles Latour die in de marinade verdween.
Ze bestaan ongetwijfeld!

Nu over het schitterende Madeira.
Het ontstaan,
de vinificatie,
de rijping, en
het ultieme genot een oud exemplaar te kunnen genieten....
In 1419 toen Don Consalez Zarco Madeira ontdekte, was hier geen wijnveld te bekennen.
Hij stak een deel van het eiland in brand.
De as was vermengd met verweerde lavagrond, dit bleek vruchtbaar te zijn ook voor de wijnstok.
Door de Portugezen werden hier wijnstokken uit Kreta geplant.
Vroeger nam men deze wijn mee met de schepen die om de Kaap naar India voerden.
De wijn werd beter, na het passeren van de evenaar.

Er is een groot verschil in kwaliteit.
Doordat het klimaat het hele jaar zeer gelijkmatig is, is het moeilijk om de plant te begeleiden naar het juiste moment van bloei.
De wijnbouw is erg arbeidsintensief, hierdoor is de prijs van de druiven zeer hoog.
Madeira is lang niet meer populair geweest, maar tegenwoordig is er weer meer vraag naar.

Madeira is zonder enige twijfel niet alleen één van ’s werelds meest onderschatte wijnen, het is eveneens één van ’s werelds meest unieke en zeldzame wijnen.
De kwaliteitsproductie beslaat slechts een hondertal ha, en de tijd tussen oogst en verkoop is vaak tientallen jaren.
Je hoeft geen economisch wonder te zijn om het gevaar van een groeiende populariteit te kunnen inschatten.

Naar Madeira vliegen was in een niet ver verleden echt een huzarenstukje…
Een ultra korte landingsbaan vergde heel wat vliegkunst voor de piloten.
Men zocht oplossingen, en één daarvan was het plaatsen van een landingsbaan op de hoogvlakte van Paulo da Serra.
De enige vlakte eigenlijk op het eiland. Probleem is echter dat op een hoogte van om en bij de 1200 meter in dit vochtige zeeklimaat de mist heel wat te zeggen heeft.
De andere optie heeft gewonnen: de destijds bestaande landingsbaan uitbreiden richting zee op een soort paalconstructie.
Madeira ligt op 800 km ten westen van Marokko, en behoort bij Portugal. 23 km breed en 57 km lang kan je bezwaarlijk groot noemen, maar het eiland op één dag rondrijden is enkel weggelegd aan getrainde chauffeurs.
Geen meter vlak.
De eerste bewoners in de 15de eeuw ervaarden de steile en beboste hellingen als hinderlijk en het bleef niet lang uit tot duizenden hectaren bos werden platgebrand om zo terrassen aan te leggen.

Zonder deze terrassen zou wijnbouw absoluut onmogelijk zijn. Langzaam kwam deze wijnbouw op gang, maar het echte Madeira type vond pas in de 18de eeuw zijn ware karakter.
Madeira wijn die een tropische scheepsreis had ondergaan, had duidelijk aan kwaliteit gewonnen.
Eerste dacht men dat de beweging van het schip het typische karakter gaf, waardoor Madeira’s werden verkocht onder de naam van de scheepsroute die zo een bepalende prijszettingsfactor werd.
Later bleek dat de extreme temperaturen in het ruim de oorzaak was van het ontstaan van het Madeira-type.
Vele goede zaken in de wijnwereld ontstaan door toeval, dit is er dus één van.

Om deze extreme temperaturen na te streven heeft men een ingenieus systeem uitgedokterd.
In plaats van rijping in kelders, koos men voor het rijpen op zolders, en dit in opslagplaatsen dicht bij de zee.
De voordelen waren velerlei.
Niet alleen kon men zo spelen met de heersende temperaturen, de jodiumrijke zeelucht gaf na de decennia lange rijping in de vaten een apart karakter aan de wijn.
Ook in Sherry weten ze wat dit betekent.
Proef maar eens een Manzanilla…

Madeira heeft daardoor ook een minerale elegantie, gekoppeld aan hyper complexe verouderingstonen.
De complexiteit van Madeira ontstaat bij rijping, en is dus niet aan de pure terroir (lees: bodem) gerelateerd.

Bij goedkopere en jonge Madeira gaat men deze natuurlijke verwarming nabootsen door houden vaten op de warmen, ook dit noemt men het estufa systeem.

Niet alleen staat elke druif voor een bepaalde zoetheidsgraad, elke druif wordt ook op een specifieke hoogte aangeplant.

Van de edele druivensoorten maakt men zowel jonge blends variërend van 3 tot 15 jaar oud als gejaarmerkte wijnen zoals
Colheita’s en
Frasqueira’s.
Colheita’s dienen niet de minimum 20 jaar rijping te ondergaan van de Frasqueira’s.
Deze laatste kunnen wel 100 jaar en meer gerijpt zijn, wat ze een unieke complexiteit geeft.

Madeira is een geoxideerd en versterkt type wijn.
Nadat de schilweking heeft plaatsgevonden om elk type zijn karakteristieke kleur te geven (hoe zoeter des te intenser), wordt een witte wijn gemaakt die zowel droog (Sercial) als zoet (Malmsey) kan zijn.
Het restzoet wordt gestabiliseerd door toevoeging van alcohol (tot ongeveer 19 à 20 %).

Daarna verdwijnt de wijn in een estufa, die ofwel een betonnen cuve kan zijn, met temperatuurregeling en meestal gebruikt voor de eenvoudiger Tinta Negra Mole, ofwel in houten vaten gelegen op de zolder met een natuurlijke omgevingstemperatuur tussen de 35 à 45 graden.
De opslag kan wel 50 jaar of meer zijn.
Na de verwarming wachten de eenvoudige soorten in een groot houten vat bij circa 20° hun botteling af.

Het alcoholgehalte van Madeira is aan voortdurende controle onderhevig en moet indien nodig worden aangevuld.
Hiervoor is echter toestemming van het wijninstituut nodig, die elk vat verzegelt.
Na de lagering is Maderia wijn volledig geoxideerd, en heeft het zijn typisch karakter verkregen.

Vinificatie in het kort:

De druiven worden geperst.
De fermentatie vindt in 2 dagen plaats bij ongeveer 35°C.
Alle druivensoorten worden apart gevinifieerd.
Wijnalcohol wordt toegevoegd.
6 maanden worden de wijn geestufeerd. Dit wil zeggen, gelagerd bij 45°C.
De betere wijnen estuferen zelfs meer dan een jaar.
De duurdere wijnen in kleinere vaten in met C.V. gestookte kelders.
De goedkopere in grote tanks, waar verwarmingsbuizen door heen lopen.
Door het estuferen verliest de Madeira 5 tot 8% alcohol.
De vaten zijn niet te vol gevuld, hierdoor verloopt de oxidatie goed.

Madeira is dus altijd een geoxideerde wijn.
De betere Madeira's worden daarna op Amerikaans eiken vaten gelagerd.
Sommige wel 25 jaar lang. Tot deze tijd zijn de cépages apart gehouden.
Volgens de nieuwe wetten kennen we de volgende Madeira's:

Vintage : 20 jaar fust en 2 jaar fles.
Extra reserva : 15 jaar fust.
Special reserva :10 jaar fust
Reserve : 5 jaar fust
Rainwater : 3 jaar fust (zachte Verdelho)
 

Het type
De basiskwaliteit van Madeira wordt gevormd door de druif Tinta Negra Mole, waarvan men verwantschap met Pinot Noir vermoedt.
Onze sausmadeira’s worden ermee gemaakt en worden vaak bijgekruid om het echt als een ingrediënt te laten gelden.
Probleem is dat de meeste mensen daardoor Madeira eerder zien als sausbasis dan als echte drank.
Toch kan Tinta Negra Mole mooie Madeira’s geven.

De betere Madeira's zijn dus genoemd naar druivensoorten.
De echte liefhebber gaat nog altijd op zoek naar de Madeira’s van de edele druiven, hier gerangschikt van droog naar zoet :
Sercial,
Verdelho,
Bual en
Malmsey.

Malvasia: Malsey wordt dit door de Engelsen genoemd.
Dit is een krachtige en zoete wijn, die erg geurig is. Hij is onbeperkt houdbaar .
Heerlijk bij pure chocolade. Een top combinatie.
Boal: Een stevige dessertwijn die halfzoet is.
Hij heef een lichte frisse afdronk. Lekker bij desserts met chocolade en caramel.
Verdelho: Deze Madeira is lichter van kleur en minder krachtig, maar zeer elegant.
Hij is iets droger dan de Boal.
Na botteling ontwikkelt hij zich verder op fles. Lekker bij Hollandse kaas.
Sercial: Dit is de droogste Madeira.
Hij is heel licht van kleur. Deze is zeer fijn als aperitief.
De Sercial is dezelfde druif als de Duitse Riesling. Goed te combineren met noten.
Sercial als aperitief, bij Hollandse maatjes of bij gerookte visgerechten.
Ook verschillende hamsoorten en notenkaas doen het zeer goed.
Weet dat ondanks het droge karakter en de fijne zuurtegraad, Sercial wijn nooit beendroog overkomt.
De rondheid in de smaak maakt vele combinaties mogelijk.

Schenk je Sercial na de maaltijd dan kan dat op zich, zonder dessert, bij de sigaar.
Af en toe vind je nog Terrantez , maar deze schimmelgevoelige druif die qua zoetheid tussen Verdelho en Bual ligt, wordt bijna niet meer aangeplant.

Schrik niet om een fles te openen.
De wijn is al geoxideerd en blijft maanden goed.

Madeira Wine Company en Sercial
Slechts 8 wijnfirma’s staan in voor de productie van 3000 ha wijngaarden.
De druiven worden aangeleverd door kleine boeren, die arbeidsintensief op de terrassen werken.
Hoogtevrees is uit den boze.
Het grootste bedrijf is de Madeira Wine Company, die zowat 40% van de totale productie vertegenwoordigt.
Nadat het lange tijd door heel wat families werd geleid is het thans in handen van de Blandy (inheems) en de Symington familie.
Deze laatste is trouwens eigenaar van 6 portohuizen en kwam eind de jaren 80 de Madeira Wine Company herstructureren.
De verschillende merknamen (Blandy’s, Cossart Gordon, Leacock en Miles) getuigen nog altijd van het familiebezit van weleer.

Bewaar Madeira rechtop (de wijn tast de kurk aan) en hou in het achterhoofd dat de wijn op fles niet echt verbeterd, maar eens geopend blijft Madeira zeer lang stabiel (wel 2 jaar).

Bron: Stap even binnen bij Madas (www.madas.be) in Hoboken en laat je bedwelmen door het verhaal, de aroma’s en de smaak.
ilwilwijn - madeira wine guide


Waardering van wijnjaren
Vintage Madeira
Vintage madeira is vrijwel onsterfelijk, maar is ook jong al goed drinkbaar.
Vandaar dat er geen drinkadvies wordt gegeven per jaar.
Uiteraard zijn de grote jaren veel vitaler na lang opleggen, maar ook uit mindere jaren is zeer oude madeira vaak prima te drinken.
Daarbij moet ook worden vermeld dat madeira regelmatig pas vlak voordat de fles in de handel komt wordt gebotteld.

Eigenlijk is madeira een zwaar ondergewaardeerde grote wijn.
Probeer eens een heel oude fles te pakken te krijgen.

De prijs zal relatief meevallen (vergeleken met een vergelijkbare vintage port of drinkbare wijn) en de smaak zal je overrompelen!!

Jaar Waardering Opmerking
1997 ****
1996 ****
1995 ****
1994 *****
1993 ***
1992 ***
1991 ***
1990 *****
1989 ***
1988 ****
1987 ***
1986 **
1985 -
1984 -
1983 *****
1982 **
1981 ***
1980 ***
Jaren '70 ? Er zijn geen goede of betrouwbare evaluaties van de jaren '70 voor Madeira.
1968 ****
1967 ****
1964 *****
1960 ***
1957 ****
1954 ****
1952 *** Vooral Verdelho en Malmsey.
1950 **|
1944 ***
1941 **** Vooral Bual en Malmsey.
1940 **** Vooral Sercial.
1939 ****
1936 **** De Sercial van Cossart is de beste van de twintigste eeuw.
1934 ****
1933 ***
1932 **
1931 *
1927 ***
1920 **** Bual **** De Malmsey van Cossart ****
1915 ***
1914 ***
1913 ***
1910 ***** De beste oogst van de twintigste eeuw voor alle soorten.
1908 ***
1907 ***
1906 ** Kleine oogst, de Malmsey is zeer goed.
1905 ***
1900 ****
1899 ****
1898 ****
1895 ***
1893 ****
1892 ***
1891 ***
1890 **
1883 ***
1880 ***
1879 ****
1878 **
1877 ***
1875 ****
1874 **
1872 *** Het jaar waarin phylloxera het eiland bereikte.
1870 ****
1869 *** Bual ***(*)
1867 ***
1866 ***
1865 ***
1864 *** Bual en Malmsey ****
1863 **** Malsmey ****
1862 **** De Terrantez nog altijd schitterend, een van de beste madeira's ooit.
1860 ****
1856 ***
1850 ****
1846 ***** Vooral Terrantez, Bual en Verdelho, nog altijd schitterend.
1845 *** Vooral Bual.
1840 **** Vooral Sercial en Verdelho.
1839 ****
1838 ****
1837 ****
1836 ****
1835 ****
1834 ****
1830 ****
1827 *****
1821 *****
1811 ***
1808 ***** De Malmsey van Cossart is nog altijd schitterend.
1802 *****
1795 ****
1792 ****

Overgenomen van: Wine Vintages (Michael Broadbent) en Wijngids (Hugh Johnson)

 

Madeira en producenten 20e eeuw