Italië
Italië
Oenotria
De Grieken noemden het Oenotria, Wijnland!
Een toepasselijke naam voor wat nu Italië is.
Italië is immers een wijnland bij uitstek.
Groot, gevarieerd en tegelijk ook onbekend.
Misschien komt dat wel omdat de Italianen hun grenzenloze creativiteit niet altijd in de juiste marketingbanen weten te leiden.
Zie het duizelingwekkende aantal wijnen en bijbehorende (herkomst)benamingen.
Aan de andere kant zou dit gegeven een uitdaging voor avontuurlijke wijnliefhebbers moeten zijn.
En er is meer wat Italië uniek maakt.
Geen enkel ander land kan zich er op beroemen dat het wijnbouw heeft in letterlijk alle gewesten.
In Italië is dat van het hoge noorden tot in het diepe zuiden.
Nog een detail: in het ontwerpen van hun etiketten laten de Italianen iedereen ver achter zich.
Lokale tradities
Hoewel Italië een mediterraan land is, zorgt de verspreiding van wijnbouwgebieden over het hele land ervoor dat de druiven onder wisselende klimaatsomstandigheden groeien.
Het noorden is in de regel wat koeler en natter dan het zuiden.
Een belangrijke kwaliteitsfactor in dit verband is de ligging van de wijngaarden .
Vooral in het warme zuiden geldt: hoe hoger hoe beter .
Italië is eeuwen lang een land geweest van onafhankelijke regio's.
Elk van die regio's ontwikkelde een eigen identiteit .
In taal en gebruiken, in de keuken en in de wijnbouw.
Tegelijk heeft Italië altijd open gestaan voor invloeden van buitenaf.
Ook dat heeft zijn sporen achtergelaten in de wijngaarden.
Al bij al kent het land een enorme veelheid aan 'eigen' en 'buitenlandse' druivensoorten .
Van de inheemse druivensoorten verdienen er minstens twee een vermelding met naam en toenaam: de Nebbiolo en de Sangiovese .
De eerste gedijt alleen maar in Piemonte.
De tweede is in grote delen van het land aangeplant maar dankt z'n reputatie aan de vooral aan enkele grote wijnen uit Toscane.
Beide geven rode wijnen van internationale allure.
Een opvallend verschijnsel in delen van Noord-Italië is de geleiding van de druivenranken langs pergola's .
Deze geleidingswijze is ondanks z'n landschappelijke aantrekkelijkheid wel op de terugweg.
Draadgeleiding geeft nu eenmaal betere kwaliteit fruit.
Op het gebied van vinificatietechnieken biedt Italië eveneens een grote variatie.
Een van de meest in het oog springende gebruiken is het gedeeltelijk in laten drogen van al geplukte druiven .
Deze techniek wordt toegepast voor zogeheten recioto en passito wijnen.
Etikettering
Italië kent een duizelingwekkend aantal individuele wijnen en herkomstbenamingen.
Ze zijn onder te verdelen in vier categorieën:
Vino da Tavola (VdT)
Benaming voor eenvoudige wijnen op basisniveau.
Omvatte tot voor kort ook experimentele topwijnen, maar die zijn tegenwoordig meestal geklasseerd als IGT (zie hierna).
Indicazione Geografica Tipica (IGT)
Een soort tussencategorie voor experimentele wijnen die om de een of andere reden niet in aanmerking komen voor een traditionele DOC (zie hierna), bijvoorbeeld omdat men niet-traditionele druiven gebruikt of ongebruikelijke vinificatietechnieken toepast.
Deze aanduiding zegt dus eigenlijk alleen iets over het herkomstgebied.
IGT-wijnen evenaren regelmatig de kwaliteit van DOC-wijnen en gaan daar soms nog overheen.
De prijs is een goede indicatie?
Denominazione di Origine Controllata (DOC)
De klassieke Italiaanse herkomstbenaming, vergelijkbaar met de appellation contrôlée in Frankrijk en in sterke mate gebaseerd op tradities .
Regels hebben betrekking op o.a. de begrenzing van de streek, toegestane druivensoorten, rendementen en productietechnieken.
Denominazione di Origine Controllata e Garantita (DOCG)
In theorie de eredivisie van Italië met strengere regels dan voor de 'gewone' DOC.
De keuze van de gebieden laat echter ruimte voor enige twijfel.
In combinatie met een streeknaam kom je regelmatig de term Classico tegen.
Het gaat dan om het oorspronkelijke kerngebied van een DOC dat meestal ook de beste kwaliteit oplevert.
Riserva slaat op wijnen van superieure kwaliteit met een verplichte rijpingsduur.
Hoe lang hangt af van de afzonderlijke DOC(G)'s.
De regio's in het Noorden
Noord-Italië omvat enkele zeer grote wijnregio's die behalve een groot volume ook gemeen hebben dat een groot deel van hun productie een herkomstbenaming voor kwaliteitswijnen draagt.
Het gaat o.a. om
Trentino alto adige
Piemonte,
Veneto en
Friuli.
Piemonte vormt samen met Toscane dé referentie voor Italië als wijnland.
Het is een heuvelachtig gebied in het noordwesten, met als bekende plaatsen de truffelhoofdstad Alba en Asti.
Een vaak gebruikte, min of meer regionale herkomstbenaming voor cépagewijnen binnen de streek is Langhe.
Piemonte staat voor alles te boek als de regio voor rode wijnen van de nebbiolo-druif.
De bekendste daarvan zijn Barolo en Barbaresco .
Piemonte heeft echter nog heel veel meer te bieden.
Wat makkelijker toegankelijke alternatieven voor de Nebbiolo's zijn wijnen als Barbera en Dolcetto .
Ook de minder bekende witte uit deze regio, zoals Gavi en Roero, zijn zeer de moeite waard.
Een andere troef van Piemonte, en dan vooral van Asti, zijn mousserende wijnen zoals Spumante en de fruitige, lichtzoete Moscato .
Lombardia (Lombardije) ligt wat betreft wijn in schaduw van Piemonte, maar het produceert wel Italië's beste mousserende wijnen .
Ze komen uit Franciacorta.
Aan de voet van de Alpen liggen de gebieden Trentino en Südtirol/Alto Adige.
Een veel geproduceerde wijn in dit deel van Italië is Pinot Grigio .
Een rode specialiteit van Trentino is de Teroldego Rotaliano .
Het oorspronkelijk Oostenrijkse en tegenwoordig tweetalige Südtirol / Alto Adige kent een zeer groot aantal druivensoorten.
Het merendeel komt als cépagewijn op de markt.
Bij wit zijn dat o.a. Pinot Bianco , Sauvignon en Gewürztraminer (genoemd naar het wijndorpje Tramin?),
bij rood o.a. de streekspecialiteit Lagrein en Merlot .
Gemeten naar volume is de Veneto de grootste Italiaanse regio voor DOC-wijnen.
De Veneto strekt zich uit van het Gardameer tot voorbij Venetië en van de Alpen tot aan de Po.
Het centrum van de Veneto is Verona, de officieuze wijnhoofdstad van heel Italië.
Uit de omgeving van Verona komen enkele zeer bekende wijnen, zoals de witte Soave en Bianco di Custoza , alsmede de rode Bardolino en Valpolicella .
Van de Bardolino bestaat ook een smakelijke roséversie in de vorm van de Chiaretto , van de Valpolicella een krachtige Amarone versie, een soort 'droge port'.
Friuli Venezia Giulia, in het uiterste noordoosten, is bekend om z'n eerste klas witte wijnen, met voor op die uit Collio.
Het zijn cépagewijnen die behoren tot de meest gezochte van heel Italië. Specialiteiten zijn Tocai friulano, Ribolla gialla en Picolit , de laatste voor zoete wijnen.
Andere interessante DOC's zijn hier Isonzo en Grave del Friuli .
Evenals in de Veneto produceert Friuli de nodige rode wijn van druiven als Merlot en Cabernets.
Midden-Italië
Tussen de Po en Rome ligt het hart van Italië, met als bekendste gewest en tegelijk beroemdste wijngebied Toscane .
Eerst komt echter Emilia-Romagna, een van de vruchtbaarste gebieden van Italië.
Echt grote wijnen komen hier niet vandaan, wel een paar heel plezierige.
Een daarvan is de droge, licht mousserende Lambrusco , de andere Sangiovese di Romagna .
Toscana (Toscane) is de streek die zich het meest leent voor cliché's over landschap, wijn en cultuur.
De meeste kloppen nog ook!
Heuvels met cypressen, olijfbomen en wijngaarden.
Prachtige oude steden en stadjes.
De clichéwijn van de streek is Chianti en die wijn maakt zijn reputatie nog aardig waar ook.
Chianti bestaat uit verschillende deelzones, waarvan de zone Classico terecht het beroemdst is.
Hoofdbestanddeel van de Chianti is de Sangiovese.
Dezelfde druif is ook aangeplant in drie andere beroemde DOCG's in de omgeving:
Brunello di Montalcino en
Vino Nobile di Montepulciano.
Beide wijnen ondergaan een vrij lange houtrijping; de eveneens aantrekkelijke versies zonder houtrijping zijn de
Rosso di Montalcino en
Rosso di Montepulciano.
De derde DOCG in het rijtje is
Carmignano.
Nog een naam voor grote rode wijnen is Bolgheri.
Deze DOC werd speciaal gecreëerd voor enkele experimentele maar prestigieuze wijnen die lange tijd buiten het 'systeem' vielen .
Ter afsluiting van rood nog een DOC voor een onvervalste sangiovesewijn:
Morellino di Scansano.
Hoewel rood de boventoon voert, produceert Toscane ook enkele interessante witte wijnen, zoals de
Vernaccia di San Gimignano.
Een heuse Toscaanse specialiteit is de
Vin Santo.
Deze wijn kan zowel droog als (half)zoet smaken.
Kenmerkend voor z'n smaak is een lange rijping in kleine vaatjes, waarbij de inwerking van zuurstof voor een aangenaam oxidatief zorgt.
Het is de wijn om koekjes in te dopen?
Ten zuiden van Toscane ligt Umbria (Umbrië).
Het kan in menig opzicht met zijn beroemde buurgewest concurreren, zowel in landschappelijk als cultureel opzicht.
Ook als het om wijn gaat is dit een rijk bedeeld gewest. De bekendste wijn uit Umbrië is de witte Orvieto, maar wellicht toch interessanter zijn de rode Sagrantino di Montefalco en Torgiano.
Het gewest Marche (De Marken) ligt aan de Adriatische Zee.
De bekendste wijn daar vandaan is de witte Verdicchio, wellicht een van de beste 'viswijnen' uit het Middellandse Zeegebied.
Er zijn overigens twee varianten,
de Verdicchio dei Castelli di Jesi en
de Verdicchio di Matelica.
Uit dezelfde streek komen ook aantrekkelijke rode, resp.
de Rosso Piceno en
de Rosso Conero.
In Lazio (Latium), bij Rome, voeren neutrale witte wijnen de boventoon.
Die met de meest opvallende naam is ongetwijfeld
Est!Est!!Est!! di Montefiascone, de bekendste Frascati.
Het Zuiden en de Eilanden
Het zuiden van Italië - het oorspronkelijke Oenotria! - was lange tijd leverancier van anonieme bulkwijnen maar begint zo zoetjes van zich te doen spreken met kwaliteitswijnen.
Uit het ruige, bergachtige gewest Abruzzi (Abruzzen) komt een aardige rode wijn van de Montepulciano-druif,
de Montepulciano d'Abruzzo.
Uit Campania kwam de beroemdste wijn uit de Oudheid,
de Falerner.
Voor het betere werk van tegenwoordig tekent o.a.
de DOC Vesuvio met als superieure versie de Lacryma Christi del Vesuvio.
Voor de witte 'traan van Christus' is een druivensoort toegestaan die Coda di Volpe heet, vossenstaart!
De rode DOCG-wijn Taurasi, een van de allerbeste uit het hele zuiden, komt van de Aglianico -druif.
Andere namen om op te letten voor rood zijn Aglianico del Vulture uit Basilicata en Salice Salentino uit de 'hak' van Puglia (Apulië).
Verrassend wit komt onder meer uit Locorotondo, eveneens in Apulië.
Het eiland Sardegna (Sardinië) is een wereld op zich zelf, net als het vlakbij liggende Corsica.
Zeker qua wijn.
Een blik op de indrukwekkend lange lijst van druivensoorten met veelal zeer exotisch aandoende druivensoorten zegt wat dat betreft genoeg.
Ze zijn deels van Spaans-Catalaanse origine, deels inheems.
De belangrijkste soort voor rood is de Cannonau , die soms bijna portachtige wijnen kan produceren.
Voor wit is dat de Vermentino , in stijl variërend van vrij zwaar tot aangenaam fris.
Sicilia (Sicilië) is een ware gigant.
Met een beplante oppervlakte van 200.000 hectare telt het bijna evenveel wijngaarden als heel Argentinië!
En meer dan dat, Sicilië biedt ook wijnen die zich met de internationale top kunnen meten.
Die wijnen komen meestal uit wijngaarden op relatief grote hoogte boven zeeniveau, dus met relatief gematigde temperaturen.
Een tweede kwaliteitsfactor is toepassing van hoogst geavanceerde keldertechnieken .
Aan restricties die aan DOC's verbonden zijn laat men zich weinig gelegen liggen.
Wat telt is de smaak , ongeacht of die nu komt van Chardonnay en Cabernet of van goede lokale soorten, zoals Inzolia en Cataratto voor wit, en Nero d'Avola voor rood.
Met Marsala tenslotte heeft Sicilië een oertraditionele versterkte wijn in huis.
Meer weten over Italië>>> http://www.italiaansewijnwijzer.nl/index.php?page=1
bron: Wijn.org - wardswijnwereld.nl - pallas - coenecoop - dgs